Hoxe, co soporte do Proxecto CRISS, contamos cun Marco de Competencia Dixital do Alumno e podemos traballar de maneira concisa e segura a adquisición de competencia dixital por parte do alumnado. De entre as 31 subcompetencias deste marco podemos atopar 23 nas que incluír o traballo con redes sociais desde as 5 áreas:

• 1. Cidadanía dixital
• 2. Comunicación dixital e colaboración                                                                          
• 3. Búsqueda e administración de información dixital                                                                 
• 4. Creación de contido dixital
• 5. Resolución dixital de problemas

O uso masivo de tecnoloxías da comunicación supuxo unha revolución á hora de procesar e transmitir datos. Hoxe en día a integración destas tecnoloxías e servizos nas aulas vai en aumento entre os docentes.

Os datos falan: Instagram é en 2019 a terceira rede social no noso país por detrás de Facebook e Youtube. Conta a nivel mundial con máis de 1.000 millóns de usuarios activos segundo o estudo Dixital 2019 Global Digital Overview (January 2019); deles, un terzo dos seus usuarios son adolescentes.

Aínda que antes de lanzarnos ás RRSS, deberiamos plantexarnos se o enfoque que pretendemos darlle a esa/ s rede/s social/is é o adecuado ou non para o seu uso educativo. Para facelo, é aconsellable valorar os seguintes 5 aspectos:

1) Practicar a docencia da competencia dixital con esa/ s ferramenta/s.

2) Certificar a competencia dixital do alumno que supere as actividades.

3) Ofrecer proxectos que fomenten a creatividade e a colaboración.

4) Mellorar o modelo de ensino das competencias dixitais.

5) Acceder e crear contidos e outros recursos para o profesorado e o alumnado.

Entendemos que o uso das redes sociais sempre debe estar aliñado co noso propósito de educar. Por tanto, non deberiamos deixar de definir primeiro o "por que" das actividades que imos realizar. Necesitamos pensar estratexicamente sobre a nosa presenza nas redes sociais.

Así que antes de lanzarnos ás redes, antes de crear unha conta de aula privada, lembra que esta conta só debe usarse para asuntos relacionados coa clase; así mesmo, só debería permitirse ser seguida polos estudantes e polos seus pais.

Unha vez que obteñas todos os permisos necesarios, poderás ocuparche de buscar #hashtags relacionados, sacar e publicar imaxes con mensaxes, ... Pero antes de chegar a iso:

Cuestiónate a súa esencia: Quen é a túa audiencia? Cal é o teu propósito de estar en Instagram? Que obxectivo persegues? Que achegará Instagram ás túas clases que as leve ao seguinte nivel? Como o farás de forma segura?

Clarifica os teus obxectivos: Crear contido visualmente atractivo e didáctico. Saca fotos do que o teu público habitualmente non ve. Aprende con recursos en liña e valora as propias características desta rede social para obter mellores producións. Se creativo coa fotografía e pensa en como transmitir mensaxes inequívocas.

Xera aprendizaxe social: Comeza por construír unha comunidade ao redor do teu Instagram. As redes sociais son sociais, son unha ferramenta de construción comunitaria e comunicación bidireccional. Non é unha plataforma de transmisión unidireccional que se enfoca en ti mesmo/a. Queremos construír unha comunidade ao noso redor e facer conexións persoais e de ida-volta coa xente.

Busca a túa rede persoal de aprendizaxe: Axudaranos a desenvolvernos como profesionais e a atopar outros docentes que compartan os teus centros de interese; seguilos; chatear con eles; enviar mensaxes e comentar nas súas publicacións… Isto é: construír unha comunidade ao redor de persoas interesadas no que che interesa. Logo comezarás a ver o poder de Instagram.

Aproveita os hashtags: A procura por temas non é tan boa como en twitter pero todo flúe tamén a través de hashtags. Seguro que vas atopar a túa “tribo” de persoas que comparten intereses similares.

A forma máis sinxela para utilizar Instagram na aula é buscar información. Hai cantidade de contas de docentes e contas educativas que proporcionan ideas, desde taboleiros de anuncios ata proxectos científicos. Unha suxerencia: comeza por buscar en #teachersofinstagram e logo déixache levar polo hashtag.

Aquí van algunhas opcións:

Portfolio do estudante

Instagram tamén é o lugar perfecto para presumir do traballo dos estudantes e darlles unha afirmación adicional. Lembras como os profesores adoitaban situar fisicamente en lugares destacados (vitrinas, taboleiros...) a aqueles proxectos que resultaban premiados? Agora, simplemente toma fotografías dos seus proxectos terminados e publícaos na conta da aula.

Capturar momentos

A túa clase non é aburrida, así que lémbralles aos teus alumnos e móstralles aos seus pais regularmente publicando fotos toda esa diversión e aprendizaxe. Se os estudantes completan unha actividade xenial ou un proxecto colaborativo que lles levou meses, ou simplemente van de excursión, podes usar Instagram para capturar estes recordos.

Comunicar proxectos únicos

Os medios sociais son a linguaxe desta xeración, por tanto, é bo familiarizarse con eles o máximo posible e procurar incorporalos cando se trata de planexar leccións. Por exemplo, podes axudar aos teus estudantes para familiarizarse cos personaxes literarios propoñéndolles que traten de imaxinarse o feed de Instagram do personaxe en cuestión Quen serían os seus seguidores? Que imaxes publicarían? Que hashtags usarían?

Axudar aos estudantes

Podemos publicar tarefas, recordatorios e proxectos; ou titoriais nun story ou facelo imaxe a imaxe. Instagram tamén é unha excelente maneira de fomentar o debate na aula a través da sección de comentarios e unha forma en que os estudantes poidan pedir a axuda que necesitan.

Podemos xerar comunidade e xerar discusión fóra do espazo e o tempo escolar sobre Filosofía; Política ou capítulos da nosa Historia traballando imaxes –ou mesmo memes– como fan no hastag #educationmemes. Desta forma, estaremos a xerar espazos abertos que nos axudarán a traballar contidos con antelación e que lles permitan participar no contido estando fóra de clase.

Nunha clase de Bioloxía, podemos crear a tarefa para documentar o proceso de crecemento de certas plantas. Por exemplo, nesta conta @learning.to.allot os estudantes poden inspirarse en como xerar imaxes de ciencia como unha arte e aprender contidos do mundo vexetal que poidan resultarlles máis reais e atractivos.

Nunha clase de Lingua ou de idioma poderemos traballar á hora de subtitular publicacións ou a comprensión lectora como fai @xtianolive Canta información é necesaria? Hai que crear un contexto para que a túa foto conte unha historia cubrindo o cando, onde, por que, quen e como.

Unha simple tarefa en redes sociais pode transcender os límites de clase e as súas paredes físicas mediante a creación dunha comunidade virtual. Desta maneira, millóns de estudantes liderados por @gretathunberg non só están a salvar o mundo mentres continúan aprendendo e interactuando uns con outros, senón tamén coa comunidade e é aquí cando sucede a aprendizaxe real.

Nas redes sempre nos preguntamos Selfies sí ou Selfies non? Outro gran proxecto no ámbito das ciencias trata de humanizar as publicacións científicas: así o procura @scientistselfies. tratando de influír nas percepcións dos espectadores sobre a competencia e a calidez dos científicos.

Finalmente, como profesores e mestres temos o deber de educar aos nosos alumnos, pero tamén de tentar facelo como pertencentes á cidadanía dixital. Algo que é moito máis fácil de aprender cando a lección é aplicable. Por exemplo, ao explicar como debe e como non debe usarse Instagram, estáselles ensinando aos estudantes as habilidades que necesitan para ser cidadáns dixitais responsables. Un bo exemplo podemos atopalo na conta do proxecto @educagram

Con estas pequenas mostras queremos inspirarte e reiterar –como di John G. Palfrey– que o máis inovador que poden facer as escolas non é tanto implementar máis a tecnoloxía no currículo, senón implementala de forma efectiva.

• Manual de Instagram educativo - Raúl Diego
• 15 cuentas instagram de profesores - Cristic
• 30 cuentas educativas que seguir si eres profe 3.0 - Educo.es
• #educagram proyecto de educación Identidad digital IES Do castro, Vigo
• Cómo hacer buenas fotos para instagram - Begoña Romero
• Menores de Edad y Conectividad Móvil en España. Protégeles, 2014
• Estudio Infancia y TIC - UNICEF, 2018
• 7 ideas para aprovechar Instagram como docente. TotemGuard. Meritxell Viñas
• Post 10 ideas para utilizar Instagram en el aula. Lectura Lab