Mindfulness, literalmente "atención plena", é unha disciplina contemplativa que consiste en tomar conciencia da experiencia que se vive no momento presente. Deste xeito, é posible darse conta de como sentimos desde o punto de vista físico (sensacións do noso corpo) e emocional (emocións agradables ou desagradables que xorden) co fin de decidir como respondemos a elas en calquera momento da nosa vida.

A súa aplicación na aula, como parte dun programa de educación socioemocional, permite desenvolver esa conciencia nos estudantes e reportarlles múltiples beneficios: promover a súa concentración e atención, aprender a relaxarse e a liberar a tensión, conectar co seu interior, regular as súas emocións, mellorar a interacción social coa súa contorna, evitar conflitos… En definitiva, conseguir o seu benestar persoal en todas as facetas da vida.

O obxectivo que perseguen os seguintes programas de mindfulness é, en primeiro lugar, formar ao profesorado nesta disciplina para que, posteriormente, poidan introducilo na aula cos seus estudantes.

1.- Escuelas Despiertas

O monxe budista Thich Nhat Hanh e a comunidade internacional Plum Village -situada en Francia- son os responsables deste proxecto cuxo obxectivo é ensinar a práctica do mindfulness a educadores e estudantes de todo o mundo. Os programas de Escuelas Despiertas teñen como propósito favorecer unhas contornas máis saudables a través do ensino e a aprendizaxe da educación emocional, a redución da tensión e o fomento de valores como a resiliencia interna, a paz ou para coñecer o propio corpo mediante a conciencia da respiración. Están dirixidos a docentes (cos que aprenden a previr a síndrome do ‘ burn- out’ e a contar cunha maior habilidade para relacionarse con calma cos alumnos), aos estudantes (para mellorar o seu comportamento e concentración) e para as aulas (co obxectivo de fomentar un clima de cooperación e traballo en equipo).

Os programas pódense realizar por semanas ou en retiros para os educadores; en talleres dun a cinco días para as escolas e en presentacións introductorias dunhas cinco horas para estudantes, persoal docente ou familias.

2.- Mindful Schools

Con sede en California (Estados Unidos), os programas de Mindful Schools pódense realizar vía online e hainos de distinto tipo: acerca dos fundamentos do mindfulness, para coñecer como xestionar as emocións ou mesmo para que os docentes obteñan unha certificación e poidan aplicar a conciencia plena na aula como instrutores. En todas as formacións trátase de que o profesorado ensine aos estudantes para coñecer e controlar as súas emocións e fomente distintos valores que son beneficiosos para a súa formación académica e na súa relación cos demais compañeiros.

3.- Crecer Respirando

Sukha creou Crecer Respirando, un protocolo de nove semanas de duración para que os estudantes desenvolvan as competencias socio-emocionais a través do mindfulness ou a atención plena na aula. Está dirixido ao alumnado de Primaria, Secundaria e Bacharelato e todo o programa leva a cabo na aula. A metodoloxía baséase na experiencia e na práctica tendo como obxectivo a creación dun ambiente cooperativo e activo entre o alumnado para, así, fomentar valores relacionados coa confianza, o respecto ou a empatía. O programa divídese en nove sesións presenciais de 50 minutos que se realizan unha vez á semana.

4.- Treva

Implantado polo doutor Luís López González nos centros desde o ano 2010, o programa TREVA (Técnicas de Relaxación Vivencial aplicadas á Aula) é un recurso pedagóxico aplicable a calquera materia e que incorpora ás aulas a relaxación, a meditación e o mindfulness como métodos para desenvolver a educación emocional, a educación en valores ou unha mellor convivencia entre o alumnado. O programa está dividido en seis fases (aínda que se recomenda realizar, previamente, un test a modo de diagnóstico que mide o clima na aula ou o nivel de tensión e ansiedade de estudantes e docentes). Está orientado ao alumnado de Infantil, Primaria e Secundaria.

5.- Aulas Felices

Este programa de Educación Positiva, ou o que é o mesmo, Psicoloxía Positiva aplicada á educación, é gratuíto, de libre difusión e foi creado por docentes e expertos en pedagoxía terapéutica. Aulas Felices está orientado a estudantes de Educación Infantil, Primaria e Secundaria, e entre os seus obxectivos atópase o desenvolvemento persoal e social do alumnado, ademais de promover a felicidade na súa contorna académica e familiar. Pode aplicarse en todas as materias e ten a súa base no mindfulness, a educación en valores e en diversas fortalezas persoais que se traballan ao longo do programa.

Investigación académica sobre a xestación do programa TREVA > Consulta a investigación

Aprendemos Juntos: Eline Snel (terapeuta e docente de mindfulness).

Entrevista a Carlos García Rubio (Crecer Respirando).

Mindfulschools > www.mindfulschools.org

Publicación sobre mindfulness na aula > escuelaconcerebro.wordpress.com

Beneficios do mindfulness na aula por Mercedes Bermejo.