Recursos Educativos
Pensamento visual para aprender
O exceso de información actual co auxe da internet e de múltiples formatos dispoñibles para divulgala provocou que sintamos invadidos e sobrecargados de tal maneira que moitas veces non sabemos identificar aquela información que é veraz, que realmente nos interesa ou simplemente que necesitamos para os nosos obxectivos.
O pensamento visual permitiranos filtrar, organizar e sintetizar esa información mellorando a nosa eficacia na aprendizaxe e a nosa produtividade na aula.
O uso de formatos visuais como as infografías, mapas mentais ou debuxos facilitan o acceso directo á información, xa sintetizada e curada de contidos que promoven a atención cara aos mesmos e a retención a longo prazo.
O pensamento visual é a maneira en como o noso cerebro aprende en primeira instancia.
Detecta unha información, asimílaa e exprésaa interpretando unha realidade que observa, establece conexións e sintetiza información complexa.
Atopamos distintos formatos para expresarnos visualmente.
A infografía é un formato de pensamento visual que adquiriu relevancia nos últimos tempos e que resulta eficaz para o desenvolvemento da competencia dixital e comunicativa.
Os debuxos simples permiten conectar ideas e organizalas rapidamente sen necesidade de ser hábil co lapis porque buscan comunicar adecuadamente esas ideas ou conceptos, conectalos e sintetizalos.
Cando é o docente quen pon en práctica o pensamento visual para facilitar a aprendizaxe aos seus alumnos promóveno facilitando o acceso a información concreta fácil de comprender e reter.
Cando é o alumnado quen mostra visualmente obrígalles á compresión, análise e síntese da información desenvolvendo habilidades metacognitivas fronte a ese contido informacional.
A procura de información relevante é un dos problemas cos que nos atopamos actualmente na aula. Os alumnos teñen que aprender a filtrar a información adecuadamente para evitar o que se chamou infoobesidade ou infoxicación, un exceso de información non necesaria para os nosos obxectivos que desvían a nosa atención do esencial.
O pensamento visual pode sernos útil para aprender a filtrar a información, xa que nos obriga a sintetizar a información de tal maneira que a lectura visual implique a compresión dos conceptos expostos aliviando a carga informativa e o acceso á mesma; como parte do estudo dunha materia para facilitar a aprendizaxe da mesma ou como avaliación duns contidos. Se é capaz de expresalo visualmente é que a comprensión e asimilación dos contidos é plena.
Durante o proceso de aprendizaxe adoitamos prestar máis atención aos resultados que ao proceso en si mesmo. O pensamento visual permite atender a ambos. Se o produto é eficaz, comunica dunha maneira eficiente a información que se desenvolve implica que seguiu un proceso que cubriu desde habilidades de pensamento de orde inferior como aquelas onde se alcanza un nivel metacognitivo da linguaxe visual, onde foron capaces de conectar ideas, analizalas, depuralas e plasmalas visualmente. Non só eles aprenderon o contido senón que llo facilitan a outros.
O traballo cooperativo na aula é un modo de traballo que permite axuntar o esforzo individual e o grupal e lograr aprendizaxes máis efectivas. A linguaxe visual é unha linguaxe universal que permite mellorar e facilitar esa cohesión de grupo, esa interdependencia positiva propia do cooperativo e por tanto incentivar a pertenza a unha comunidade de aprendizaxe. Crear unha linguaxe visual propio da aula facilita a convivencia escolar.
A aprendizaxe de linguaxes audiovisuais e multimedia nun momento onde convivimos con eses formatos e espazos é necesaria para o noso alumnado. Trátase dunha contorna segura de aprendizaxe para eles xa que conviven a diario con elementos audiovisuais que ademais lles resultan especialmente motivadores. O uso de elementos visuais na aula esperta o seu lado máis creativo e real.
- Propón un brainstorming visual sobre os coñecementos previos dunha materia, que exploren a rede en busca de información e cren a súa propia síntese do que coñecen. Como docente servirá para coñecer en que punto se atopan os teus alumnos, onde hai que incidir máis, cal é a súa competencia dixital e as súas habilidades de sínteses da información.
- Distribúe en equipos un temario e que cada un realice un mapa mental da súa parte. Logo presentaranas e todos coñecerán o temario de man dos seus compañeiros, algo que resulta especialmente eficaz
- Busca a creación dun produto final nas infografías que mostre o proceso que seguiron para traballar un contido. Unha opción sería a modo de liña de tempo que permite seguir unha estrutura cronolóxica e facilita o guión. Utilízao como reflexión da propia aprendizaxe. É algo vital para que a aprendizaxe aséntese, reflexionar sobre como se produciu. Convídalles a que os expresen cunha inforgrafía individual facéndoa interactiva e totalmente personalziada. Que influíu neles, que lles chamou máis a atención, que lles serviu para profundar na materia....
- Facilita o repaso da materia para unha proba final alagando a clase de murais visuais ou posters con todo o temario. A retención das ideas principais reforzarán as aprendizaxes adquiridas e desenvolverán a súa competencia dixital.
Dibújamelas: páxinas con traballos visuais por materias e traballos visuais colaborativos.
Core 77: "Sketchnotes 101: The Basics of Visual Note-taking"
Videos sobre Pensamento Visual:
Qué es y para qué sirve el Pensamiento Visual
The Basics of Visual Note-taking
Artículo: ¿Infografiamos? Proceso y 15 herramientas para crear infografías resultonas
Autor/es
Mestra deseñadora de experiencias de aprendizaxe. Forma docentes, coordina proxectos e xestiona comunidades de aprendizaxe especialmente de gamificación, visual thinking, competencia dixital e comunicativa. Creadora de "Agora Abierta"