Internet facilitounos penetrarnos na xeografía tanto local como mundial dunha maneira sinxela e rápida, mesmo personalizada.

Existen múltiples ferramentas non só de visualización de mapas, senón tamén de creación de acordo ás nosas necesidades. Os mapas permiten localizar espacialmente calquera lugar, coñecemento e feito actual ou histórico e, se ademais son dixitais, facilitan a navegación en tres dimensións, penetrarse en lugares non explorables, como o espazo ou os océanos, e a localización e clasificación de puntos xeográficos segundo os criterios que nos interesen.

Google Maps é unha das ferramentas máis coñecidas. Tanto, que case todos a levamos nos nosos smartphones ou recorremos a ela no computador para buscar unha dirección ou planificar unha viaxe. Google Maps pode usarse coa información que xa ten, a través dos mapas personalizados que fixeron outros usuarios ou creando os nosos mapas na aula coa localización que nos interese, por exemplo, segundo a materia na que esteamos a traballar.

Continuando cos servizos de Google, atopamos Google Earth, un espazo dixital único para vivir a experiencia xeográfica en 3D e trasladarse ata os lugares que se desexen descubrir. Mesmo se pode percorrer Marte ou explorar os océanos… e un gran número de exploracións accesibles desde o seu escaparate.

OpenStreeMap é un servizo colaborativo onde os usuarios crean e comparten os seus mapas de maneira libre para seguir construíndoos en comunidade de maneira colaborativa. Sen dúbida, un espazo moi interesante para formar ao alumnado tamén na colaboración online, a cultura libre, licenzas, etc. Outra ferramenta similar é GeoCommons onde tamén crear e compartir mapas con datos de todo o mundo, pero sobre todo visualizar os creados por outros para entender a información.

Unha ferramenta moi interesante e visualmente creativa para a elaboración de mapas propios e CartoDB, un sistema que permite mostrar datos de maneira visual sobre unha ou varias localizacións xeográficas. Este servizo facilita que os alumnos traballen con datos, valoren a investigación, o coidado dos detalles, etc. Empresas e medios de comunicación de todo o mundo utilízano, así que quizá se poida usar cos estudantes máis maiores, ou cunha ferramenta máis sinxela como MapJam accesible para todas as idades.

Se os vosos estudantes son de videoxogos pódelles gustar moito utiliza Minecraft para a creación de mapas, ben recreando espazos reais ou mundos virtuais. Se prefiren as apps para móbiles ou tabletas pode ser interesante Map Maker que aproveita Google Maps, Map Pad ou PDF Maps.

Os mapas son un recurso fundamental para situar feitos e persoas ou entidades dentro dun contexto. Ese contexto pode ser o meramente xeográfico, pero tamén o histórico, o arquitectónico ou o dunha comunidade de persoas.

Facilitan traballar a situación espacial do alumnado, así como o movemento e a localización. As dúas ou tres dimensións permiten traballar diferentes áreas da motricidade e pensamento espacial de nenas, nenos e adolescentes, pero tamén entender cuestións como distancia ou velocidade se se engaden outros elementos ao mapa. Ademais, os mapas fortalecen o pensamento lóxico e, segundo a actividade, o traballo en equipo e colaborativo, o pensamento matemático, etc.

A elección de mapas temáticos, ben creados especificamente para a aula, ben visualizando os deseñados por outros usuarios, permiten traballar áreas curriculares como historia (situando acontecementos espacial e temporalmente), ciencias (en mapas de elementos naturais ou ecosistemas), matemáticas (se se traballan con mapas de percorridos, itinerarios ou medios de transporte), plástica, etc. Mesmo lingua ten cabida, en tanto que se poden crear historias escritas que sucedan en puntos xeográficos diferentes.

Sen dúbida, a competencia dixital fortalécese xa se traballe nun software de escritorio, online ou aplicación móbil, o que facilita entender a identidade dixital e o seu desenvolvemento. Ademais, ao introducilo noutros elementos sociais, como wikis ou blogues, e compartilos en medios sociais, pódense converter nun elemento dentro dun proxecto global de formación estudantil.

Que desexas traballar en clase? Definidos primeiro os obxectivos curriculares, podes crear unha actividade a través de mapas que facilite alcanzalos.

É recomendable que os alumnos traballen de maneira progresiva: primeiro exploran os mapas, despois personalízanos de maneira sinxela con puntos de localización e, por último, poderán penetrarse noutras ferramentas máis complexas nas que empezar desde cero ou co tratamento de datos. Sempre debe enmarcase dunha actividade ou reto concretos para que integren os conceptos, e non só da mera xeografía.

Así, algúns desafíos que poderían traballarse en clase son:

• Elaboración de mapas de viaxes de fin de curso ou percorridos de excursións. Poderían realizar os itinerarios con puntos nun mapa de Google Maps e, dun modo máis avanzado, xerar un percorrido nun museo para elaborar unha ruta turística.
• Creación de visualizacións de mapas sobre un feito histórico da cidade ou un momento mundial. Por exemplo, pódese comezar por visualizar unha historia xa elaborada, como a expedición de Carlo Magno.
• Desenvolvemento dunha Gymkana en bici pola cidade por equipos. Traballa como chegar dun punto a outro xogando coa velocidade, as pausas, as aglomeracións da cidade ou os semáforos.
• Observación en Minecraft de mundos creados polos usuarios e desenvolvemento posterior do mundo propio segundo as condicións imprescindibles que todos deban ter.
• Colaboración con asociacións de persoas con discapacidade para a personalización dun mapa que recolla as advertencias ás súas necesidades, por exemplo, sinalización de obras por onde as persoas con mobilidade reducida poidan ter dificultades, semáforos con son para cegos, prazas de aparcadoiro, etc.
• Realización de estatísticas poboacionais con cuxos datos mostrar de maneira gráfica sobre un mapa os datos en lugar de táboas ou gráficos convencionais.
• Integración de mapas en proxectos globais de aula, materia ou centro para inserir a variable espacial, real ou ficticia.

Nos mapas, como no andar, o importante é empezar ;)

Post Google Maps: mapas interactivos en Proyecta.

Post OpenStreetMap: un proyecto colaborativo en Proyecta.

Post Cómo publicar tu mapa online en 5 minutos con Carto DB.

Site Trabajando Minecraft en el aula 6 de Primaria de Lararog.

Post Google Maps en Conociendo la Web 2.0 del CP San Francisco.