Os expertos sinalan que a educación ambiental é fundamental para que os máis novos tomen conciencia do seu entorno e aprendan a ser persoas responsables, cívicas, éticas, concienzudas e compasivas.
Os encontros e xornadas ambientais celebradas dende os anos 60 establecen un obxectivo fundamental en materia de educación: analizar como se empregan os recursos naturais nos centros educativos e abordar a conciencia ecolóxica de forma transversal e inclusiva. E é que a mocidade debe participar nas decisións que se tomen para loitar contra a crise climática; Por iso é tan importante que estas xeracións reciban unha educación ambiental acorde coa situación actual do planeta.
Secas, vagas de calor, incendios, inundacións, derretemento de glaciares e polos e subida do nivel do mar, especies en risco de extinción... Son algúns dos múltiples efectos da crise climática que está a sufrir o planeta. Tendo en conta que, tal e como indican os expertos, a Terra está preto de chegar a un punto de non retorno e que existe unha urxente necesidade de frear o cambio climático, é necesario que a educación integre, dalgún xeito, unha perspectiva ambiental. Só así os máis pequenos tomarán conciencia do seu entorno e aprenderán a convivir dun xeito máis respectuoso con el.
Neste sentido, para a UNESCO a educación ambiental debe cumprir unha serie de obxectivos como a sensibilización, o coñecemento; actitudes; aptitudes; capacidade de avaliación e participación. Por iso, os expertos insisten na importancia de iniciar canto antes aos menores neste tema. Por unha banda, porque se son capaces de identificar e resolver problemas dende pequenos, seguirano facéndoo cando sexan adultos e, por outra, porque serán prescritores das súas familias.
De feito, o estudo ‘Entendiendo a la generación Alfa’, elaborado pola axencia de comunicación Hotwire, sinala que son precisamente as xeracións máis novas as máis comprometidas. Segundo os seus datos, os nacidos despois de 2010 son máis conscientes do medio ambiente que os millennials e os baby boomers.
Os beneficios da educación ambiental son múltiples e moitos expertos consideran que é de vital importancia comezar a incorporala ao currículo educativo dende a infancia. Así o defende Ally Vispo, un dos principais referentes do movemento ‘Residuo Cero’ en España: “Cando educamos dende pequenos estamos a crear persoas responsables, cívicas, éticas, concienzudas e compasivas, e un mundo. cheo de xente así non pode ir mal", explica.
A forma de introducilo na aula varía nos distintos países europeos. Finlandia, Islandia, Suecia e Dinamarca son referentes, xa que a pedagoxía verde ten un gran peso dentro do seu modelo educativo. Os centros públicos destes países inclúen entre as súas materias unha dedicada ao medio ambiente dende os anos 80 e o resto de materias tratan, dende os anos 90, da conservación do medio natural. Pero non son os únicos. Italia, por exemplo, aprobou en 2019 unha materia específica de educación ambiental en Secundaria e, en Gran Bretaña, dende os anos 90 se promove a educación ambiental, priorizando tamén a educación ambiental en Xeografía. Nestes momentos, centros e docentes en España súmanse á loita contra o cambio climático con proxectos e iniciativas propias, pero non hai previsto tomar medidas globais.
Así, existen redes de centros educativos nas que se levan a cabo diferentes proxectos que asumen a sustentabilidade como materia e como responsabilidade na calidade de vida dos centros. A Rede Andaluza de Ecoescolas, a Rede de Escolas da Reciclaxe, a RedECOS ou a Axenda Escolar 21 son algunhas delas
Ao longo do século XX, pero sobre todo dende os anos sesenta, realizáronse numerosos encontros e xornadas internacionais sobre o benestar do medio que, entre outros obxectivos, estableceron un fundamental para a Educación: acordouse que a prioridade era analizar como se empregaban os recursos naturais nos centros educativos para comprobar se era necesario crear unha materia concreta. A conclusión foi que debería ser tratada de forma transversal e ser inclusiva.
Para introducir na aula temas relacionados coa sustentabilidade, o cambio climático ou as necesidades do medio ambiente pódese utilizar todo tipo de recursos: documentais, charlas, libros, manualidades, xogos ou mesmo videoxogos. Por exemplo, promover a educación ambiental a través dun mundo virtual é posible con ‘My Green Energy Planet’ no que o alumnado ten que coidar unha cidade para acadar un equilibrio ambiental, enerxético e social.
Outro tema a tratar é la huella ecológica: os estudantes poden cubrir enquisas en liña gratuítas para descubrir o que poden mellorar nas súas vidas para reducir as súas propias e facerse máis eco-conscientes. Por outra banda, é posible levar a cabo un proxecto que implique a todo o centro educativo. Así o fixeron os profesores do colexio Santa Teresa de Xesús (Terrassa) cun traballo interdisciplinar que conectou a Primaria coa crise ambiental do Amazonas: decoraron o centro coma se fose a selva para sorprender ao alumnado, tivo charlas de expertos da ONU e, cunha gran variedade de actividades en diferentes ámbitos, o alumnado coñeceron a situación xeográfica da selva amazónica, tomaron conciencia ecolóxica e idearon diferentes iniciativas ecolóxicas.
Do mesmo xeito, e consciente da importancia de educar dende pequena, a mestra de infantil Mar Prieto (El Franco, Asturias) ensinou aos máis pequenos como os insectos son esenciais para os ecosistemas. Achegou á clase a diferentes membros dunha colmea encapsulados para que, mediante a manipulación, desenvolvan as capacidades sensoriais, favorecendo así a curiosidade polo entorno inmediato.