Cada día descóbrense novas utilidades para a impresión 3D, non só para obxectos cotiáns, senón tamén para a construción de edificios ou mesmo para a impresión de órganos e tecidos no ámbito da saúde humana. Sen ter certeza sobre o futuro desta tecnoloxía parece que permitirá achegar a fabricación de calquera obxecto desde prototipado ata cousas do día a día a todo tipo de persoas. Así, moitas escolas ou universidades xa forman aos seus estudantes nestas técnicas: desde a montaxe das impresoras ata a propia impresión con diversos materiais pasando pola ideación e deseño de solucións efectivas e o modelado en 3D. Podedes ver algúns exemplos de aplicacións educativas en colexios entre os finalistas tanto do II Concurso Proyecta Innovación coma do III Concurso Proyecta Innovación.

Segundo o informe NMC Horizon Report 2015 K12 Edition o tempo de adopción da impresión 3D é de dous ou tres anos. De feito, prevese que este sector eleve o nivel de vendas no mundo de 2,5 mil millóns de dólares en 2013 a 16,2 mil millóns de dólares en 2018.

Para o modelado 3D existen diversos programas específicos adaptados tamén a cada etapa escolar. Quizá un dos máis estendidos e que facilita o traballo online sexa Tinkercad.

As oportunidades educativas da impresión 3D pasa pola xestión de proxectos educativos, xa que pode ser un elemento dentro doutros proxectos establecidos no centro, por exemplo, para realizar os materiais necesarios para levalos a cabo; ou como tractor de proxectos novos.

É importante entender que sempre será unha ferramenta para algo, é dicir, é importante facer algo usable onde os estudantes poidan ver a funcionalidade das súas creacións, xa sexa para o seu día a día, para a escola, a casa, etc. Fabricar elementos que poidan utilizar facilita que a aprendizaxe sexa significativa. Doutra banda, a impresión 3D non ten por que relacionarse cunha materia concreto, senón que ao ser parte dun proxecto pode usarse en todas elas, xa sexa en tecnoloxía, matemáticas, coñecemento do medio, lingua… Ademais, a impresión 3D favorece a creación a baixo custo desde idades temperás e sen os perigos de máquinas cortadoras moi útiles no aprendizaxe pero que se deben utilizar en cursos superiores.

• Competencia dixital: como sempre comentamos, o uso da tecnoloxía permite formar aos estudantes nesta competencia que implica comunicación, procura online, seguridade...
• Creatividade: e se propoñemos prototipar novos obxectos ou mellorar os existentes para dar unha solución a calquera colectivo? Sen dúbida, así se incentiva o seu espírito creativo e, por que non, a aprendizaxe social ou aprendizaxe-servizo.
• Fabricación real: a recompensa do uso deste tipo de ferramentas é directa, real, palpable e en pouco tempo... o que fan en pantalla pódeno tocar! Isto une o on e o off como na vida mesma.
• Traballo en equipo: ben onde o alumnado traballe xunto en todas as fases do proxecto (ideación, deseño, modelado...), ben a través de roles que permitan ter equipos multidisciplinares.
• Coñecementos STEAM: science, technology, engineering, arts & mathematics. A impresión 3D está relacionada de maneira directa con estes ámbitos: ciencia, tecnoloxía, enxeñería, arte e matemáticas o que facilita adquirir coñecementos completos e mesmo incorporar outros segundo o proxecto no que se está traballando.
• Valores e competencias: relacionado con todo o anterior, o traballo en equipo e a procura de solucións facilita adquirir competencias de comunicación e relación, onde a empatía é base primordial de todas elas.

Nun primeiro momento de inmersión nesta tecnoloxía quizá non sexa necesario que cada escola dispoña dunha impresora 3D, senón que se pode traballar en rede de forma colaborativa con colexios da zona. Isto permitiría entender e cocrear proxectos educativos que permitan posteriormente decidir e adaptar os materiais ás necesidades tecnolóxicas de cada escola.

Elixe un proxecto nos que esteas a traballar ou descobre os que existan no teu centro e revisa en que áreas podes incluír a impresión 3D. Pensa nos materiais que necesitas para levalo a cabo, poderíanse imprimir? ten sentido imprimilo? os estudantes poden mellorar ese material? Se respondiches que si ás tres preguntas... a por iso! Pregunta ao teu alumnado como mellorar ese obxecto e deixa voar a súa imaxinación para que primeiro deséñeno e, cando o teñan, permite que o modelen en 3D para imprimir. Tamén podes animarlles a que busquen como o solucionaron outras persoas, que atopen modelos 3D xa realizados, contacten cos autores, se poden usalo que o melloren, etc.

É interesante que sigas un proceso ordenado para que os estudantes entendan o que están a facer, é dicir, primeiro ideen, logo deseñen esa idea e posteriormente a modelen en tres dimensións para imprimir. En ocasións, segundo o alumnado, tamén pode ser oportuno un método incremental onde primeiro impriman un obxecto xa modelado que descubrisen na rede, nunha segunda ocasión modelen un obxecto real, xa ideado, para imprimir e, nun terceiro estadio, fagan o proceso completo.

Emprendemento, aprendizaxe-servizo ou proxectos STEAM, bota unha ollada e adapta o proxecto ás necesidades de alumnado, da túa escola ou da túa contorna local. O ideal: facelo aplicado á realidade.

Informe NMC Horizon Report 2015 K12 Edition

Libro Seven 3D printing stem projects to do with your class de Stratasys

Libro Turning Students into inquisitive creators de Stratays

Comunidade de deseño e creación 3D Thingiverse