Jeannette Marie Wing é enxeñeira e teórica informática, ademais de directora do Instituto de Ciencias de Datos da Universidade de Columbia, en Estados Unidos. Esta docente foi unha das primeiras expertas en definir, no ano 2006, o pensamento computacional como unha disciplina para resolver problemas e aplicar solucións comprendendo o comportamento humano (a través de procesos mentais) e con conceptos básicos da informática.

Por tanto, trátase de formular problemas de maneira que as súas solucións poidan ser representadas como secuencias de algoritmos e instrucións, como tamén sinala o informático teórico Alfred Aho. Ou o que é o mesmo: “trátase de pensar como o faría un científico informático cando se enfronta a un problema”, tal e como indican desde a asociación Programamos. 

Entón, o pensamento computacional é o mesmo que a programación? A resposta é non, non son o mesmo. Aínda que poidan parecer procesos similares, o certo é que a programación forma parte do pensamento computacional; é unha das ferramentas coa que poñer en práctica dita disciplina. Con todo, a gran diferenza é o obxectivo de ambos os termos:

• Mentres que a programación limítase á resolución de problemas dentro do ámbito da informática, o pensamento computacional vai máis aló: trata de resolver problemas do mundo que nos rodea mediante a aplicación de conceptos informáticos. Por iso, o pensamento computacional pode aplicarse en distintas materias do ámbito académico.

No ámbito educativo, o pensamento computacional pode aplicarse desde a etapa de Infantil e non só en materias relacionadas coa Ciencia ou a Informática. Tamén se pode integrar noutras materias como Música, Inglés ou Lingua, entre outras, xa que proporciona aos estudantes unha serie de ferramentas, habilidades e estratexias para atopar solucións aos diversos problemas que se expoñen.

O desenvolvemento de habilidades de secuenciación ou unha mellora na concentración son algúns dos beneficios desta disciplina desde os primeiros niveis educativos, segundo o informe ‘Programación, robótica y pensamiento computacional en el aula. Situación en España y propuesta normativa’, creado polo Instituto Nacional de Tecnoloxías Educativas e de Formación do Profesorado (INTEF) no ano 2018.

Tamén, e tal como indícase en ‘O Pensamento Computacional no Ensino Obrigatorio’ do INTEF permite outras capacidades relacionadas coa lóxica, como a organización e análise lóxico da información ou a automatización e identificación das solucións facendo uso do pensamento algorítmico. Doutra banda, a súa pronta aplicación desde Infantil (aínda que se faga de forma paulatina, sen computador e con robots educativos) fomenta o traballo en equipo e a comunicación de ideas.

O pensamento computacional ten cabida en todos os niveis educativos e un exemplo diso é o programa de pensamento computacional que levou a cabo a Escola Infantil El Nogal, en Alpedrete (Madrid), que se desenvolveu entre os estudantes dun a tres anos de idade. A través dun material denominado ‘ Little Bits’ ou con caixas robóticas (compostas por pezas de LEGO, rodas, eixos…) os pequenos traballaron esta disciplina mediante a manipulación e experimentación con distintos elementos tecnolóxicos (motores, pulsadores, luces led…)

Doutra banda, en Educación Primaria tamén se pode traballar con proxectos como o proxecto realizado no CEIP Nuestra Señora de la Piedad de Herra, en Herrera de Pisuerga (Palencia), co que o alumnado aprendeu sobre pensamento computacional a través de grupos de traballo, o uso de bloques de programación e a aplicación WeDo 2.0, de LEGO.

Por último, e no caso de Educación Secundaria e Bacharelato pódese aplicar cun currículo vertical (que abarca todos os niveis educativos) como no colexio Juan de Lanuza, en Zaragoza, que a través do programa ‘Computer Science’ trabállanse as habilidades do pensamento computacional a través de traballos por proxectos adaptados ás materias e ás idades dos estudantes.

¿Qué e o pensamento computacional? (INTEF)

Computational Thinking (artículo de Jeannette M. Wings)

Pensamento computacional e programación (EDUCACIÓN 3.0)

‘El Pensamiento Computacional en la Enseñanza Obligatoria’ (informe INTEF)