Todo o profesorado avalía, avaliades? xa sexa de maneira oficial ou directamente sobre a práctica para adaptar as clases ás necesidades de cada estudante ou do grupo. Entón, por que non avaliar o uso das TIC do alumnado? Probablemente moitos de vós fagádelo. De feito, seguro que detectades que necesita cada persoa para usar as ferramentas e dispositivos TIC que se usan na aula. Con todo, quizá non o facemos explícito a pesar de que a competencia dixital é algo que todas e todos os estudantes deben adquirir ao seu paso pola educación obrigatoria.

Á hora de avaliar o uso das TIC, a competencia dixital, é importante non confundir a avaliación dunha didáctica ou unha metodoloxía baseada en ferramentas TIC coa avaliación do propio uso das TIC. Diferenciemos para atopar que e como avaliaremos.  

A Unión Europea realizou un Marco de Competencia Digital que INTEF concretou nestas cinco dimensións formativas que poden servir de foco evaluativo:

1. Información: identificar, localizar, recuperar, almacenar, organizar e analizar a información dixital, avaliando a súa finalidade e relevancia.
2. Comunicación: comunicar en contornas dixitais, compartir recursos a través de ferramentas en liña, conectar e colaborar con outros a través de ferramentas dixitais, interactuar e participar en comunidades e redes; conciencia intercultural.
3. Creación de contido: Crear e editar contidos novos (textos, imaxes, vídeos...), integrar e reelaborar coñecementos e contidos previos, realizar producións artísticas, contidos multimedia e programación informática, saber aplicar os dereitos de propiedade intelectual e as licenzas de uso.
4. Seguridade: protección persoal, protección de datos, protección da identidade dixital, uso de seguridade, uso seguro e sustentable.
5. Resolución de problemas: identificar necesidades e recursos dixitais, tomar decisións á hora de elixir a ferramenta dixital apropiada, acorde á finalidade ou necesidade, resolver problemas conceptuais a través de medios dixitais, resolver problemas técnicos, uso creativo da tecnoloxía, actualizar a competencia propia e a doutros.

Avaliar o uso das TIC, ademais de permitir coñecer se cada estudante adquiriu ou mellorou na competencia dixital permite:

• Dar valor ao traballo de cada persoa: os bos usos das TIC leva esforzo por parte do alumnado e é interesante recoñecelo e darlle o seu espazo, facelo consciente.
• Mostrar a súa importancia: se a competencia dixital é necesaria, debemos demostrar en que grao é importante.
• Personalizar: na avaliación da competencia dixital pódese valorar a progresión, non só unha meta ou o cumprimento de obxectivos. Iso si, pode requirir realizar unha avaliación inicial para saber o punto do que se parte, algo que, quizá, faise de maneira instintiva.
• Cambiar de roles: e se o alumnado tamén avalía ao profesorado? ou un alumno a outro?
• Favorecer a autonomía: recoñecer a importancia de desenvolver o aspecto dixital apoia a liberdade para que cada persoa decida ata onde avanzar.
• Descubrir capacidades: avaliar as 5 dimensións mencionadas anteriormente favorece atopar capacidades no noso alumnado que quizá descoñeciamos.
• Fortalecer relacións: a comunicación é un aspecto básico do uso das TIC e avaliar como a realizan permite ofrecer diferentes puntos de vista da relación entre as persoas no ámbito tecnolóxico.
• Crear un portafolio dixital: ben porque sexa parte da avaliación, ben porque cada estudante decide realizalo para dar a coñecer o seu traballo, pode que o portafolio sexa o resultado deste traballo.
• Desenvolver a súa identidade dixital de maneira crítica: a identidade dixital é un aspecto que atópase implícito en cada unha das cinco dimensións que comenta INTEF, algo imprescindible para a formación dunha cidadanía dixital crítica e participativa.
• Avaliar de forma integral: valorar o uso das TIC é algo que pode estar unido co resto de cuestións valoradas polo profesorado.

Se alguén sabe de avaliación... es ti! Coñeces rúbricas, test, escalas... que utilizas en diferentes materias, polo que simplemente debes adaptalo ás TIC. Podes comezar por valorar os compoñentes das cinco dimensións comentadas ou desagregalo en puntos máis concretos segundo as ferramentas que utilices. Se necesitas inspiración, esta presentación de Bean-Thinking con Karla Camacho e María Luisa Díaz pode axudarche.

Con todo, é importante ter en conta estas cuestións:

1. que avaliarás: describe a acción, a actividade, a actitude, as emocións...
2. como avaliarás: competencias conseguidas, cualificacións, badgets, etc.
3. cando avaliarás: ao comezo do curso e ao final, en cada clase, cada día, ao final do proxecto...
4. quen avaliará: profesor a alumno, alumno a alumno, alumno ou profesor e/ou todos a todos.
5. onde avaliarás: ferramenta dixital escolar, cartel na parede da clase, caderno, web...

 Proba, avalía, avalíate e cambia, aprende e segue facendo que os teus estudantes aprendan :).

Marco común de competencia digital docente, INTEF

DIGCOMP: A Framework for Developing and Understanding Digital Competence in Europe, European Commision

Cómo evaluar el uso de las herramientas digitales en el aula, Bean-thinking