Pero esta aplicación do xogo ou dos procesos lúdicos ás clases pode facerse desde distintas perspectivas, con distinta profundidade e pensando nuns obxectivos concretos. Hai diferentes formas de facer entrar esta dinámica motivadora dentro da aula.

• Gamificación ou ludificación: Trátase de empregar técnicas ou dinámicas de xogo a contornas en principio non lúdicos. É dicir, buscamos novas formas motivadoras para a asimilación de pautas ou hábitos facendo uso de técnicas de xogo como acumulación de puntos, clasificacións, insignias... Mediante este adestramento preténdese mellorar a motivación dos alumnos para adquirir ou mellorar certos hábitos. Esta técnica, moi útil no mundo da educación, leva utilizando moito tempo no mundo do márketing, por exemplo nos sistemas de fidelización de marcas e cadeas.
• A Aprendizaxe baseada no Xogo parte dunha premisa diferente. O xogo é a plataforma que se deseña para adquirir un coñecemento ou competencia. Non se trata de utilizar dinámicas de xogo, senón de levar o xogo á aula cun fin educativo. O contido adáptase ao xogo para desenvolver contidos curriculares. É un xogo completo para facer máis fácil de entender unha materia. Son os coñecidos como serious game é dicir “un xogo cuxo fin non sexa só o entretemento” (Michael & Chen, 2006).

Destas características podemos deducir que o ABJ é unha metodoloxía que implica unha modificación na estrutura da programación do docente, tanto a nivel de contidos como dos propios materiais empregados. É un cambio profundo que implica que, unha vez garantido que se imparte o contido curricular, modifíquese a estrutura da clase. O xogo regrado e deseñado para tal fin convértese no recurso didáctico central.

Mentres a gamificación é unha ferramenta, unha técnica que non implica un cambio tan profundo senón que propón unha serie de recursos cuxo obxectivo é que os alumnos se atopen máis motivados e sexan capaces de medir os seus progresos á vez que se divirten. Sexa como sexa a forma de ensino do docente, esta non ten que cambiar e as ferramentas de gamificación axústanse a ela, enriquecendo os aspectos que o profesor ou profesora considere oportuno.

Podemos resumir dicindo que aínda que o obxectivo dos dous conceptos é parecido, a gamificación usa o xogo para motivar á persoa e facer as actividades máis divertidas e o ABJ coloca dentro dun xogo todos os contidos curriculares para facelos máis fáciles de entender e resolver.

Oportunidades na aula

Obxectivo 1: Alumnos motivados e activos

Gamificar por gamificar ou implantar unha metodoloxía ABJ por que si, non ten ningún sentido. Ningunha das dúas son un fin en si mesmos, senón un camiño para chegar á meta fixada: unha aprendizaxe significativa en que o alumno #gozar. A priori converter un proceso aburrido en algo divertido é sempre unha gran vantaxe.

Obxectivo 2: Docente-guía e estudante protagonista

Pero que perseguen estas técnicas? Claramente implicar ao alumno no proceso de ensino/aprendizaxe. E é que tanto o ABJ como a gamificación pretenden deixar ao docente nun segundo plano, pasando a ser o guía do proceso de aprendizaxe, mentres os alumnos sitúanse no centro e convértese no protagonista da súa propia aprendizaxe.

Obxectivo 3: Sacar partido da predisposición positiva ante o lúdico

A maneira na que nos achegamos ao coñecemento é importante xa que nos predispone #ante el. Por iso as emocións e a predisposición psicolóxica positiva #ante un xogo pode ser unha baza importante para atraer o interese do alumnado.

Os docentes que xa traballan con procesos de gamificación ou ABJ sacan conclusións moi interesantes para os que están a pensar en implantalas. Así, aínda que a maioría son vantaxes, tamén é importante estar alerta #ante as posibles distorsiones que poden ocasionar na aula.

Vantaxes da aplicación da gamificación e ABJ:

• Mellora habilidades para a resolución de problemas.
• Favorece o pensamento lóxico e crítico.
• Axuda ao desenvolvemento de capacidades emocionais e mellora as habilidades cognitivas.
• Mellora a concentración, o pensamento complexo e a planificación.
• Facilitan a aceptación de formas de pensar diferentes ás propias.
• O carácter lúdico motiva ao alumnado.
• Axudan no proceso de interiorización de coñecementos.
• É un sistema que permite reforzar a adquisición das competencias clave no alumno (competencia lingüística, competencia matemática, competencia social e cívica, sentido da iniciativa e espírito emprendedor, competencia de aprender a aprender...).

Posibles desvantaxes:

• Aumenta o risco de que os alumnos se distraian coa dinámica do xogo e que a produtividade decaia. Isto pode ocorrer nos primeiros momentos, ata que a nova forma de traballo sexa interiorizada.
• O equilibrio entre o lúdico e o formativo é ás veces difícil de conseguir. É dicir conseguir que se tomen o xogo “en serio”.
• Pode perderse a motivación inicial en canto a metodoloxía ou as ferramentas deixan de resultar novas.
• O profesor non debe perder de vista que o alumno non debe incentivarse só pola recompensa (puntos, insignias...), senón que debe atopar motivación no proceso, é dicir no camiño para logralo.

Aplicación na aula

Hai moitas alternativas para lanzarse tanto á gamificación como ao ABJ. É importante elixir a que máis se adecúe ás necesidades da aula, da materia e do propio método de ensino que segue o docente. Aquí detallamos algunhas das máis coñecidas:

Class Dojo

Unha plataforma dirixida especialmente aos estudantes de primaria que lles permite facer un seguimento das súas habilidades. Esta aplicación asigna automaticamente a cada estudante un avatar que é un pequeno monstro. Cada un acumula puntos polas cuestións que estableza o docente, desde a participación en clase, ata axudar a outros membros do grupo, entre outros.

ClassCraft

Segundo moitos expertos a mellor solución de xestión de xogos e aulas para estudantes de secundaria. A plataforma convida os alumnos a vivir segundo as normas da clase. Para iso crean os seus propios avatares que xogan en grupo, potenciando o traballo en equipo xa que sumarán ou perderán puntos de maneira colectiva.

BookWidgets

Unha aplicación con máis de 40 persoais para que o docente cre contidos interactivos de calquera tipo.

Kahoot

Unha das plataformas máis coñecidas e utilizadas polos docentes que xa deron o salto a esta contorna. Pode utilizarse como ferramenta puntual ou utilizalo como metodoloxía e a súa dinámica baséase na selección dunha resposta correcta nun tempo limitado. Ademais os profesores e profesoras que queiran profundar na plataforma e sacar o máximo partido poden incluír vídeos.

Quizlet

Unha plataforma pensada para traballar con flashcards e diagramas interactivos. É unha ferramenta moi interesante que ten moitas opcións gratuítas tanto para o traballo individual como grupal.

Unity

Permite crear xogos especificamente para un contido curricular ou unha dinámica específica.

Socrative

Pensada para deseñar cuestionarios con preguntas de verdadeiro e falso ou respostas abertas. Ten dous modos de xogo: proba (modo simultáneo ou non) e carreira espacial (só simultáneo e presencial). Trátase dun xogo por equipos no que se avanza a medida que respondemos preguntas.

RPG Maker

É un programa para a creación de videoxogos de maneira sinxela e intuitiva. Poden desenvolverse verdadeiras aventuras adaptadas aos contidos curriculares.

The Radix Endeavor

Outra plataforma para o desenvolvemento de videoxogos por parte do docente que dan lugar a proxectos moi interesantes e perfectamente adaptables ao currículo educativo.