É unha actividade enmarcada dentro da Orientación. A acción tutorial é un compoñente básico da actividade docente e educativa e parte esencial do desenvolvemento curricular segundo indican as leis educativas en España -desde a Lei Xeral de Educación  (LGE, 1970) ata a actual lei vixente a Lei Orgánica da Mellora de Calidade Educativa (LOMCE, 2013)-. Todo profesor/a do centro educativo está implicado na acción tutorial. Os  axentes educativos tamén participan na mesma.

A acción tutorial é específica para cada etapa educativa atendendo ás características do alumnado e sendo compoñente esencial da tarefa educativa. Para a organización e desenvolvemento das titorías elabórase o Plan de Acción Tutorial (PAT). Leste, procede do Plan de Orientación e inclúe as liñas de actuación que os titores/as desenvolverán co alumno/a de cada grupo, coas familias e coa contorna.

Desde o PAT preténdese ensinar a o alumnado para ser persoa, a convivir, a pensar e decidir. O Profesor titor é o responsable de participar na realización do PAT e de implementalo na aula.

Nas etapas de Educación Infantil e Primaria préstase especial atención á adaptación escolar dos alumnos, o autoconocimiento, prevención da dificultades de aprendizaxe e vinculación do centro educativo coa familia (Menéndez Martín, 2001).

Na Educación Secundaria son puntos neurálxicos a formación persoal integral, a orientación desde a titoría segundo as aptitudes, intereses e calidades persoais de cada alumno, adaptación do alumno ao grupo, atención á diversidade funcional e establecemento de canles de colaboración familia-centro educativo e orientación para a inserción laboral e orientación ao longo da vida. 

Estase de acordo en considerar catro grandes fases na elaboración do PAT que se desenvolverán detidamente: a avaliación do contexto, o desenvolvemento, a implementación do mesmo e a posterior avaliación.

Unha boa forma de poñer en práctica o PAT consiste en distribuílo en cinco grandes grupos:

• O primeiro comprende a acollida e a integración dos alumnos.
• O segundo sería o funcionamento do grupo clase, as súas normas e prioridades, especial atención ao bullyng ou acoso escolar.
• O terceiro contería os hábitos de traballo e as estratexias e hábitos de estudo.
• O cuarto sería o desenvolvemento do alumno, a súa socialización e a súa adaptación ao grupo.
• O quinto comprendería a integración do alumno e da súa familia na comunidade educativa.

Esta sistematización do PAT, non impide que se xere un fluxo transversal, de forma que exista unha verdadeira interacción entre as actividades de  os distintos grupos e tamén entre a docencia e a orientación.

Exemplificamos unha pequena mostra dunha actividade de acollida na aula. Esta, á súa vez, senta as bases para traballar a autoestima e o autocoñecemento.

Unha mostra de actividades de autocoñecemento, autonomía e autoestima podería propoñerse dalgunha forma similar á seguinte:

Actividade para facer cos alumnos seguindo obxectivos do PAT:

1. Debúxome a min cando vou á escola, o coloreo, douno ao profesor.
2. En voz alta explico a toda a clase o que debuxei. Digo cales son os meus gustos, que roupa me gusta poñerme, cal é a miña merenda preferida, que tipo de programa de TV prefiro, que videoxogo favorito teño ou que videoxogo quero ter.
3. Esta mesma actividade pódese realizar na lousa dixital ou con programas tales como: colorea 4.0, SeanMagic ou TuyPaint, segundo a dispoñibilidade de recursos de o centro.

Na titoría dos últimos cursos de Primaria, pódese transferir esta actividade de autoconocimiento a outras cuxo obxectivo sexa similar, facemos unha clara alusión ao traballo de Expresión Escrita na clase de Lingua(s), a modo de exemplo:

• Fago unha descrición na que explico, como son fisicamente, que me gusta facer que me gusta ter, con quen  e con que me divirte xogar, cal é o meu heroe e con que vídeo-xogo me identifico máis. Que me gusta del e que me desgusta.

En Educación Secundaria, a actividade podería completarse ou substituírse por un mapa ou lista de adxectivos e expresións ilustrativas de calidades físicas e psíquicas. Tras lelos detidamente, pódeselle pedir aos alumnos que elixan aqueles que cren que lles definen e caracterízanlles. A propósito de que nesta etapa educativa non é fácil discriminar entre o que o alumnado quere ser e o que é.

As grandes temáticas do PAT  expresadas de forma cronolóxica poderían encadrarse  así:

• Cos alumnos: Programa de Acollida, Convivencia, pre-avaliación e post-avaliación e Programas específicos.
• Co equipo: Reunión inicial, Xuntas de avaliación (tamén con obxectivos de Orientación) e reunións para casos específicos. Reunión inicial de curso e entrevistas individuais.

As entradas sucesivas, responderán a obxectivos do PAT, competencias do Titor, características do Plan de Acción Tutorial, descrición de instrumentos e actividades que enriquecen a Acción Tutorial.

• http://www.orientacionandujar.es/2014/08/21/guia-para-elaborar-el-plan-de-accion-tutorial-infantil-y-primaria/
• https://orientaguia.wordpress.com/2014/09/29/tu-futuro-profesional-2-0/
• SeanMagic o TuyPaint: https://colorea.programas-gratis.net
• Prieto: https://orientaguia.wordpress.com/2014/09/29/tu-futuro-profesional-2.0/
• Repetto Talavera, E.: Tu futuro profesional. Libro del Tutor y libro del alumno. De 12 a 18 años. Ed CEPE.
• Garaigordobil y Oñederra (2010): Inteligencia emocional en las víctimas de acoso escolar. European Journal and Psychology 2010, Vol 3, Nº 2 (243-256).