Aprendemos grazas ás historias. Son elas as que nos axudan a comprender o mundo que nos rodea. Ata o punto de que o contido dunha boa historia non se borra da nosa memoria, algo que se sucede co mínimo común múltiplo, a data da revolución francesa ou a fórmula da aceleración.
Que fai que unha boa historia encadéese perdidamente aos nosos cerebros provocando a aprendizaxe emocionante?. Esta é a pregunta que me asaltou -como docente- despois de desenvolver decenas de proxectos educativos. Tras facelos algúns producen a aprendizaxe auténtica, outros só crean a ilusión dunha experiencia educativa efémera.
É necesario identificar as claves que permiten construír un proxecto educativo asegurando que a súa lóxica narrativa pode garantir o éxito: aprendizaxes relevantes para os alumnos que os protagonizan.
A Aprendizaxe Baseada en Proxectos ( ABP) non é unha simple metodoloxía. O ABP é un enfoque estratéxico que parte de dúas premisas:
1.- O experto na túa aula es ti. Cada docente debe decidir que ferramentas, estratexias relacionales, modelos didácticos e organizativos son adecuados ao seu contexto e os seus alumnos en función da realidade que coñece perfectamente.
2.- É posible compartir unha estratexia didáctica que nos permita deseñar as nosas clases buscando crear experiencias de aprendizaxe auténticas. A Aprendizaxe Baseada en Proxectos ( ABP) pode ser o marco que as constrúa, para que isto suceda é necesario que se convertan en emocionantes historias ás que docentes, alumnos, familias e comunidade desexan sumarse: somos depredadores de historias. De interesantes historias que narran a aprendizaxe.
Hai uns anos escribín un libro que tivo moi boa acollida entre os docentes interesados na Aprendizaxe Baseada en Proxectos: “Aprendo porque quiero. El aprendizaje basado en proyectos (ABP) paso a paso” (2015). Nel describín -paso a paso- como facer un proxecto educativo. As súas fases e as ferramentas dispoñibles.
Hai algunhas semanas publicouse un segundo libro que describe as claves para que un proxecto educativo poida converterse nunha experiencia emocionante e permanente para os alumnos: “Narrar el aprendizaje. La fuerza del relato en el aprendizaje basado en proyecto (ABP)” (2018)
Joseph Campbell describiu unha estrutura en centos de historias que nos emocionan. Pero non foi o único; Aristóteles fíxoo ao describir os tres actos de calquera obra dramática e na actualidade decenas de teóricos da narrativa audiovisual han formulado diversos modelos.
Aprendemos grazas ás historias e son elas as que nos interrogan facendo que o que vemos incorpórese como algo relevante nas nosas vidas. Debemos coñecer e utilizar as claves da narrativa para deseñar as nosas clases.
O inicio dun bo proxecto debe interperlar ao alumno facendo que a súa realidade sexa cuestionada. Un reto ou un suceso pode supoñer un excelente detonante que lle convide a emprender a aventura. Unha aventura que deberá percorrer en grupo e na que investigará, propoñerá solucións, achará preguntas e respostas. Unha aventura que terminará co regreso do “heroe” á realidade para realizar unha acción final que dará resposta a todo o vivido. E que fará que nada do aprendido escóndase no esquecemento: experiencias de aprendizaxe auténticas.
É un erro pensar que os proxectos educativos son exclusivos de determinada etapa escolar. Hai experiencias educativas que fan vivir proxectos de aprendizaxe en educación infantil, primaria, secundaria, formación profesional, universidade, educación permanente ou educación non-formal.
O importante non é onde aplicalo; o necesario é saber que debemos cambiar o marco sobre o que pensar o ensino. A aprendizaxe baseada en proxectos é un enfoque holístico que empodera a docentes, alumnos e comunidade para vivir a aventura da aprendizaxe.
Páxina de Juanjo Vergara. Puedes ver sus proxectos y publicacions.
Recomendación das 10 mellores páxinas de metodoloxías activas.
Páxina de Facebook de "Aprendo porque quiero"
Cursos Mentor sobre educación