A aprendizaxe baseada en casos é unha estratexia didáctica mediante a cal os estudantes modulan a súa aprendizaxe a través da análise, a investigación, a proposta de solucións e o debate en grupo. Para iso, fan uso de casos prácticos (na súa maioría reais) que lles axuda a fomentar habilidades como o pensamento crítico e o traballo colaborativo para o seu futuro profesional.

Segundo a pedagoga e escritora estadounidense Selma Wassermann, unha recoñecida experta na metodoloxía, neste tipo de aprendizaxe «os casos considéranse instrumentos educativos complexos que aparecen en forma de narrativas». Estas narrativas xéranse ao redor de problemas ou situacións que ocorren na vida real (aínda que tamén poden ser ficticios). Deste xeito, os casos céntranse en distintas materias e materias e cada un deles inclúe información e datos (de tipo psicolóxico, sociolóxico, científico, antropolóxico, histórico ou observacional), ademais de material técnico.

Así mesmo, algúns expertos consideran que esta aprendizaxe é un complemento á Aprendizaxe Baseada en Problemas (ABPr), na que se activa o ensino a través da investigación e a discusión dun problema real. E aínda que existen similitudes, como as que indica a mestra chilena Maria Elena Cares Rubio: «ambos fomentan a aprendizaxe colaborativa, están autodirixidos por un docente e impulsan un ensino constructivista»; tamén se atopan diferenzas.

Cares Rubio indica que a principal diferenza entre a aprendizaxe baseada en casos e o baseado en problemas é, sobre todo, o tipo de coñecemento co que se afrontan as actividades dun ou outro. Mentres que na aprendizaxe baseada en casos, o alumnado ten que ter certos coñecementos previos do tema para tratar para poder resolvelo; no ABPr non é necesario, posto que o obxectivo desta aprendizaxe é que os estudantes aprendan sobre un contido determinado.

A nivel de aprendizaxe, este tipo de ensino proporciona aos estudantes unha serie de capacidades e habilidades de gran utilidade para o seu futuro profesional. Así, o alumnado debe tomar as súas propias decisións ante un caso práctico, no que a partir dunha descrición xeral e unha serie de coñecementos previos (baseados nos contidos teóricos da materia en cuestión) ten que aplicar unha serie de solucións ao mesmo. Para chegar ás devanditas solucións, pon en práctica a análise e a reflexión, ademais de promover a creatividade. Doutra banda, o traballo colaborativo é fundamental para chegar á resolución do caso.

No libro ‘Estudio de casos como método de enseñanza’ de Selma Wassermann indícanse algunhas das características desta aprendizaxe para levar a cabo cos estudantes. Unha delas son as respostas críticas ás preguntas formuladas no caso, obrigando aos estudantes para examinar e reflexionar acerca de todas as ideas que o envolven. Doutra banda, tamén desenvolve unha serie de habilidades comunicativas xa que é necesario explicar, responder a formulacións e facer uso dunha linguaxe especializada, froito do coñecemento previo no caso para tratar. Do mesmo xeito, a comunicación entre docente e alumno intensifícase, xa que o profesor dirixe ao grupo e fai de guía e apoio en todo o proceso de aprendizaxe.

Así mesmo, Wassermann indica que para aplicar o ensino baseado en casos entre os estudantes hai que ter en conta os seguintes aspectos:

• Vínculo co currículo: polo menos un dos temas que se analice no caso debe focalizar conceptos relacionados co currículo.
• Unha narrativa interesante cunha linguaxe accesible: o relato ten que estar ben estruturado, co fin de que o estudante poida imaxinar a situación sen esforzos. Unha cuestión que se facilita cunha linguaxe apropiada ao nivel educativo e os coñecementos sobre o tema para tratar.
• A importancia das emocións: intensificar as emocións no alumnado compromete e motiva ao alumno para querer resolver o caso.
• Xerar debate e autonomía: a solución a un caso en concreto non ten porqué ter un final feliz. Para Wassermann promover o pensamento crítico e a capacidade para que o alumno tome decisións en por si.

Libro: ‘El estudio de casos como método de enseñanza’

Las diferencias entre el aprendizaje basado en casos y el ABP

El aprendizaje basado en problemas y el método de casos

Biografía de Selma Wassermann