Ler e comprender o que se le non é unha habilidade innata: require prestar moita atención e tamén práctica. E é que cando os nenos están a aprender a ler adoitan centrar a súa atención nas ilustracións e distráense con facilidade; e en ocasións, as présas por ler os textos máis rapidamente poden provocar que mesmo os máis maiores pérdanse información importante ou conceptos clave dun texto, un artigo ou un libro. Por iso, recollemos unha serie de actividades e recursos que axudan a mellorar a comprensión lectora.
1.- Actividades previas
Antes de comezar a ler, convén presentar a idea central do libro ou texto coas seguintes preguntas: que sabemos sobre o tema? Como nos afecta (ou non) na actualidade? En que contexto escribiuse a obra? Que sabemos do autor ou da autora? Unha vez investigouse e compartido esta información, o lector prestará maior atención a todos estes detalles ao enfrontarse ao texto, enriquecendo a súa comprensión lectora e o pensamento crítico.
2.- Fichas educativas
Non só hainas destinadas a todos os niveis, senón que tamén se poden usar para a aprendizaxe doutras linguas. Na maioría preséntase ao alumno cun texto (adaptado á súa idade ou nivel) con imaxes para axudar á súa comprensión e unha serie de preguntas que lle farán reflexionar sobre o que acaba de ler. Nalgúns casos mesmo se presentan os textos fragmentados en parágrafos e desordenados, polo que o lector terá que lelos varias veces e ordenalos para que a redacción teña sentido.
3.- Mapas conceptuais
Representar conceptos de forma gráfica (como un esquema) é un exercicio ideal para interiorizar o contido lido: personaxes ou as relacións entre eles, definicións ou descricións, tramas, sucesos… Esta técnica de estudo é moi sinxela e resulta moi útil para estudantes a partir de Secundaria. Ademais, existe unha gran variedade de ferramentas dixitais que serven de axuda, como as apps MindNode, XMind ou SimpleMind+.
4.- Técnica do xornalista
Este método de comprensión lectora serve para calquera tipo de texto. Trátase de facerse as 5 preguntas crave que fan todos os xornalistas: que, como, quen, cando e onde. E, se corresponde, engádese unha máis: por que. As respostas pódense representar de múltiples formas (cun mapa conceptual, por exemplo), pero una das opcións máis sinxelas é a realización dunha táboa no que cada columna sexa unha das preguntas. Deste xeito, a información quedará estruturada dunha forma ordenada e será máis visual para redactar as ideas clave do texto lido e traballado.
5.- Un círculo de lectura
Trátase dun grupo de persoas que len cada un de forma individual un texto ou unha obra para despois debater ou discutir sobre el. É unha actividade que serve tanto para nenos como para adolescentes ou adultos, a condición de que todos os membros do grupo teñan un nivel parecido e os textos que lean adáptense a ese nivel. Unha das vantaxes dun ‘club’ de lectura ou lectores é que os participantes se fan responsables da súa propia aprendizaxe, facéndolles máis autónomos e tamén lles axuda a desenvolver o seu pensamento crítico. Ao aplicar esta actividade dentro da aula, é o docente quen elixe o extracto ou o libro que se vaia a ler pero poden turnarse os alumnos en propoñer novas lecturas.